روان شناسی شهر
روان شناسي اجتماعي شهر نام پروژه مطالعاتی  مشترکی است که بین انجمن روان شناسی اجتماعی ایران و دفتر مطالعات اجتماعی معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران در حال اجراست و طبق توافقات به عمل آمده قرار است در حول این محور ها نشست های فصلی و مطالعات مقطعی و طولی انجام شود. از علاقه مندان نیز در خواست می شود موضوعات وپیشنهادات خود را در این حوزه به آدرس اینترنتی انجمن ارسال نمایند.
آیا روان شناسی اجتماعی می تواند به حل مشکلات اجتماعی از جمله مشکلات شهری کمک کند؟ در این صورت، چگونه می تواند این کار را انجام دهد؟ این سؤالی است که همواره مطرح می شود و پاسخ این است که روان شناسی اجتماعی یک علم بنیادین است که سعی دارد اطلاعات اصولی را در خلال آزمایش و زمینه یابی ها ایجاد کند. یافته های روان شناسی اجتماعی اغلب مشکلات اجتماعی نظیر أسيب هاي اجتماعي،ترافیک،نقاط آسیب خیز، جنایت، آلودگیهای محیطی را شامل می شود و به دنبال راه حلی برای این مسائل می باشد.

روان شناسی شهر در حل مشکل به صورت زیر عمل می کند:
(1)    مشکل: از مشکل به سمت تعریف مشکل پیش می رود و ابتدا به شناسایی مشکل و سپس به تعریف آن می پردازد.
(2)    تجزیه و تحلیل: از تعریف مشکل به سمت تحلیل و توضیح مشکل پیش می رود.
(3)    آزمایش: از تحلیل به سمت پردازش مسأله، تکوین  الگو و آزمایش فرایند می رود.
(4)    کمک:از پردازش الگو به سمت مداخله و ارزیابی مداخلات قبلی و اجرای الگو و در نتیجه کمک به جامعه برای حل مشکلات پیش می رود.
بر این اساس روان شناسی شهر حیطه وسیعی را در بر می گیرد و به بررسی جزییات آنها و پژوهش در این زمینه و ارائه راهکار و حل مسأله می پردازد که تعدادی از آنها به قرار زیر هستند.

(1)    روان شناسی ترافیک
به دانشی که فرد درباره چگونگی به کارگیری اصول رفتاری کسب کرده است، اشاره دارد تا بدین وسیله در موقعیتهای ترافیک سبک رفتاری اش را اصلاح کند که شامل رانندگی، دوچرخه سواری، پیاده روی و دیگر اشکال حرکت در مکانهای مشترک است. یک فعالیت معمول در روان شناسی ترافیک تلاش برای اصلاح ایده های قدیمی رانندگی به سمت ایده های تکنیکی، جدید و مناسب است. هر چه افراد در این موارد دانش بیشتری کسب کنند، بهتر می توانند شخصیت ترافیکی خود را تغییر دهند. همچنین روانشناسان به بررسی تفاوت نگرشهای رانندگان کشورهای مختلف نظیر دانمارک، فرانسه، استرالیا، هلند، اسپانیا و سوئیس پرداخته اند تا دریابند پیش زمینه های اجتماعی و روانی آنها چیست و در چه زمینه هایی بین رانندگان اتفاق نظر و در چه زمینه هایی تعارضاتی وجود دارد و چه عواملی میزان پذیرندگی راه حلهای راننگی را در این افراد افزایش می دهد و در نهایت آنها به این نتیجه رسیده اند که رفتارهایی مانند سرعت، عدم رعایت حق تقدم، عدم رعایت حد فاصل با ماشین جلو، سبقت گرفتن در میان افراد مختلف در یک جامعه و همچنین در جوامع مختلف متفاوت است، بنابراین شروع به تدوین برنامه ها و الگوهایی در این زمینه کرده¬اند.
بنابراین، می توان در این میان به فواید روان شناسی ترافیک نیز اشاره داشت که شامل:
 

• کاهش تلفات انسانی و غیر انسانی
• به کمال رسیدن شخصیت افراد با آموزش مهارتهای میان فردی که موارد زیر را ترغیب می کند:
• رعایت حق تقدم (مؤدب بودن با دیگران)
• داشتن صبر و حوصله ( توجه به احساسات دیگر رانندگان)
• آزادی (خودمسئولیت گری)
• ارزشهای خانوادگی (مؤدب بودن با رانندگان، مسافران و پیاده ها)
• حقوق شهروندی و احترام به حق دیگران (رعایت قوانین رانندگی)
• مصونیت (اتحاد همدلانه در بین رانندگان)
• اخلاق و خردپذیری (همکاری نشان دادن با دیگر رانندگان در ترافیک)
• اتحاد ملی و اجتماعی (شناسایی نشانه های مثبت)
• تمرینهای رانندگی خلاقانه

(2)    روان شناسی و آلودگی صوتی
آلودگی صوتی می تواند به صورت صدای سرزده ای تعریف شود که باعث مختل شدن یا کاهش عملکرد منظم افراد می شود. آلودگی صوتی در شهرها به خصوص شهرهای بزرگ بیشتر از مناطق روستایی می باشد و حتی خانه ها و آپارتمانها را نیز تحت تأثیر قرار می دهد و پژوهشها حاکی از آن است که روی سلامتی و سطح فعالیت افراد نیز تأثیر منفی دارد. این آلودگی شامل صداهایی است که از موارد زیر ناشی می شوند:
 

• هواپیماها
• ماشین ها
• کارخانه ها
• خانه ها

پژوهشهای بسیاری به بررسی تأثیر آلودگی صوتی بر سلامت و بهزیستی افراد پرداخته اند و نتایج نشان داده اند که آلودگی صوتی می تواند به طور منفی افراد را تحت تأثیر قرار دهد که این اثرات منفی به قرار زیر است:
 

• بازدهی
• سلامت جسمانی
• سلامت روانی
• شناخت

با این توصیف پژوهشگران به بررسی این مسأله پرداخته اند و راه حلهای مؤثری را در این زمینه اراده داده اند.

(3)    روان شناسی و آلودگی نوری
آلودگی به هر ماده ای که برای زندگی افراد مضر و آسیب رسان است، اطلاق می شود. یکی از آلاینده ها که هنوز توجه چندانی به آن صورت نگرفته است، آلودگی نوری است. آلودگی نوری می تواند چرخه خواب و زندگی اجتماعی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. چون اغلب مهار و کنترل آلودگی نوری ممکن نمی باشد؛ بنابراین، این مسأله تا حدودی برای فرد استرس و تنش به وجود خواهد آورد.امروزه دیگرن دیدن ستاره گان در شهر های بزرگ و آرامش ناشی از آن را داشتن دیگر ممکن نیست.حوزه جدیدی از مطالعات پیرامون این مسئله می تواند تاثیر آلودگی شهر های بزرگدر افزایش وکاهش خلق شهروندان باشد.اختلالات مربوط به خواب و بعضی سندروم های ذیگر مرتبط با آلودگیهای نوری نیز قابل بررسی و مطالعه اند

(4)     روان شناسی و محیط زیست
روان شناسی محیط زیست یک شاخه میان رشته ای است که بر اثر متقابل بین بشر و محیط پیرامونش معطوف شده است. این محیط اطراف شامل محیط زیست طبیعی، موقعیتهای اجتماعی،بافت محیط می باشد و آموزش تأکید بر تکوین یک رشته علمی است که معطوف به مشکل باشد و ارجحیت، حل مشکلات محیط زیست پیچیده و پیگیری بهزیستی افراد در جوامع بزرگ است.این رشته از روانشناسی در اوایل سالهای 2000 رشد چشمگیری داشته وتوجه بسیاری از روان شناسان اجتماعی و محیط را برانگیخته و کارگروهی را در محور 34 انجمن روان شناسی امریکا به خودش اختصاص داده است. در این محور کتاب جدیدی نیز به فارسی ترجمه شده و توسط انتشارات ارجمند به چاپ رسیده است.

(5)    روان شناسی و زیباسازی
زیباسازی شهرها یکی از مسائلی است که به ظاهر شهر کمک می کند و پژوهشهای بسیاری در این رابطه صورت گرفته است. شیوه  مختلفی برای این منظور ارائه شدهاند که به قرار زیر هستند:
(1)    افزایش پارکینگ یا محلهای مناسب در مراکز شهر و مناطق تجاری و اداری
(2)    تعبیه سطلهای جمع آوری زباله در محلهای مناسب تر
(3)    استفاده از رنگ و نقاشی در خیابانها و....


(6)    بازیافت زباله
قبل از آنکه دولتها سرویسهای جمع آوری زباله را راه اندازی کنند، افراد می توانند شروع به تفکیک زباله های خود کنند. در بسیاری از شهرها دیده می شود که زباله ها پشت در خانه ها به طور کلی گذاشته می شوند و توسط شهرداری به مراکز مخصوص زباله حمل می شوند و در بعضی مواقع دیده می شود که این شیشه ها، ظروفهای یکبار مصرف و قوطیها در جوی آب یا پیاده روها ریخته می شوند و مشکل مضاعفی را به وجود می آورند. و در بسیاری از کشورها به زباله به صورت ثروت دیده می شود چون می توانند دوباره به طور سودمندی به چرخه طبیعت بازگردند و تفکیک آنها در مبدأ یعنی توسط مصرف¬کنندگان کار را آسانتر خواهد کرد. بعضی شرکتها برای برگرداندن ظرفهای مصرفی به آنها پاداشهایی را برای مصرف کنندگان در نظر گرفته¬اند.
همچنین، یکی از مقوله های مهمی که در این زمینه رو به رشد است، روانشناسی زباله می باشد. یکی از موادی که در جوامع امروزی دور ریخته می شود، غذا است. همواره دیده می شود که افراد غذای بسیار زیادی را دور می ریزند. آنها غذای خود را درسطح زباله می ریزند به جای آنکه آن را به بی سرپرستان یا نیازمندان بدهند. حتی پژوهشها نشان داده اند دانش آموزان در مدارس ساندویچ اضافه خود را همراه با کاغذش در یک سطح زباله می ریزند و این مسأله رو به رشد است. پژوهشگران به این نتیجه رسیده اند که کودکان آموزش ندیده اند و یا دور ریختن غذا را به عنوان بخشی از نگرانیها ی اجتماعی خود در حرکت به سوی بوم شناختی و مسئولیت اجتماعی در نظر نمی گیرند. در این راستا پژوهشگران در کشور ژاپن به بررسی این موضوع پرداخته اند و راه حلهای مناسبی پیدا کردهداند. یکی از آنها این است که آنها از غذاهای دور ریختنی کودکان مدارس 64 تُن کود آلی به دست آوردند و آن را برای کشاورزی در آن منطقه استفاده کردند و دوباره این مواد را به چرخه غذایی آن مدارس بازگرداندند. بنابراین، ترغیب افراد به استفاده از شیوه های جایگزین می تواند تولید زباله را کاهش داده و عادت "دور ریختن" را از بین ببرد.
همچنین در یکی از پژوهشها سیستمی را طراحی کرده اند که زباله های خشک هفته ای یکبار جمع-آوری می شوند و شهروندان آنها را در سطلهایی که به رنگهای مختلف دارند قرار می دهند و به آنها آموزش داده شده است که به دلیل مکانیزه بودن جمع آوری آنها را در محل مناسب قرار دهند تا اتومبیلها و درختان مانع جمع آوری آنها نشوند و این مسأله را از طریق رسانه ها و مدارس آموزش داده اند و نتایج سودمندی برایشان داشته است.
یکی از بهترین تاثیرات روان شناسی اجتماعی کاربرد شیوه های تغییر نگرش ورفتار بازیافت شهروندان می باشد. با شیوه های مدل سازی ،هنجار های اجتماعی،بازخوردو آگاهسازی و اطلاع رسانی می توان به توسعه فعالیتهای بازیافت  بسیار کمک نمود.

(7)    روان شناسی و جرم
جرم مسأله¬ای جدی است که هر فردی در اجتماع را تحت تأثیر قرار می دهد. این مسأله قربانی ها، مرتکبان جرم و خانواده هایشان را نیز در بر می گیرد. در خلال دهه اخیر میزان جرم افزایش یافته است. دولتها همواره در جستجوی راهها و برنامه هایی از قبیل برنامه های بازتوانی برای کاهش و پیشگیری از جرم و جنایت هستند.
در شهرها همواره مناطقی وجود دارد که جرم خیز هستند و میزان جرم و جنایت در این مناطق بیشتر است. به موجب افزایش جمعیت و رشد شهرها شاخه ای از روانشناسی به عنوان روان شناسی جنایی به وجود آمده است که دستاوردهای مهمی را به همراه داشته است.
عده ای پژوهشگران بر این باورند که محیط یکی از عوامل جنایت است و عده¬ای شخصیت را مسئول می¬دانند. با وجود اینکه شخصیت به تنهایی عامل رفتار جنایی نمی باشد، اما ارتباط بسیار نیرومند و معناداری بین آنها دیده شده است. شخصیت یکی از عواملی است که در ابتدای زندگی شکل می گیرد. شناسایی این مناطق و آموزش به این کودکان در همان ابتدای زندگی یکی از راههای کاهش جرم است.
همچنین، عوامل محیطی نظیر ساختار خانواده نیز ارتباط تنگاتنگی با رفتار جرم دارد. بنابراین، بر اساس پژوهشها ایجاد مراکز آموزشی بیشتر و در دسترس و تشویق آنها برای شرکت در این مراکز در این مناطق یکی از راههای کاهش این مسأله می باشد. از سوی دیگر آموزش زودهنگام در حین تکوین شخصیت به این کودکان گام مؤثری در این زمینه است.

(8)    آلودگی هوا
یکی از مشکلات شهرهای بزرگ سیستم حمل و نقل است. به دلیل رشد جمعیت و مهاجرت از شهرهای و روستاها به کلان شهرها یکی از مسائل مهم سیستم حمل و نقل و به دنبال آن آلودگی هوا می¬باشد. در شهرهای بزرگ معمولاً سیستم جاده و راهها منطبق با رشد جمعیت نیست و تمایل افراد به استفاده از ماشینهای شخصی خود رو به رشد است. ترغیب افراد به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و بهتر کردن سیستم راهها یکی از راههای کاهش آلودگی هوا می باشذ که از معضلات شهرهای بزرگ است. بنابراین اتخاذ برنامه هایی در این زمینه می تواند اثربخش باشد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: